23.09.2023

Վերջին ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ժամանակակից աշխարհում յուրաքանչյուր երրորդ մարդ ապրում է զոհի համախտանիշով։

Կյանքը լի է անակնկալներով և բարդ իրավիճակներով, ուստի մեզանից յուրաքանչյուրը գոնե մեկ անգամ զգացել է, որ շրջապատն իրեն չի հասկանում: Այս զգացումը ցավոտ է և ավելացնում է սթրեսը, հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է մարդկանց, ում վստահում և մտերիմ ենք համարում: Նման իրավիճակներում ակամա սկսում ենք մեզ զոհ զգալ։

Հոգեբանները բացատրում են, թե ինչու կարող է շահավետ լինել զոհի կեցվածքը և ինչ անել դրա դեմ:

Թվում է, թե ոչ ոք գիտակցաբար չի ցանկանում զոհ լինել, բայց արդյոք դա ճիշտ է: Իրականում՝ ոչ: Կան մի շարք պատճառներ, թե ինչու շատերն անգիտակցաբար ստանձնում են այդ դերը:

Զոհ լինելու առաջին պատճառը՝ կարեկցանք և աջակցություն

Գրեթե բոլորին բնազդաբար դուր է գալիս, երբ ուրիշները կարեկցում են, աջակցում և խղճում: Նման պահերին ավելի հեշտ է լինում, հայտնվում է տհաճ իրավիճակներից գլուխ հանելու ուժ և սեփական կարևորության զգացում։ Աշխատում է կանոնը․ ով ավելի վատ է, նա էլ իշխանություն ունի։ Անգամ անգիտակցաբար։

Այդուհանդերձ, մարդիկ հաճախ չարաշահում են և փորձում զոհի դերը օգտագործել միանգամայն գիտակցաբար։ Օրինակ՝ կինը կարող է ամուսնուն մանիպուլյացիայի ենթարկել իր հիվանդությամբ կամ վատառողջությամբ, որպեսզի թույլ չտա նրան լքել ընտանիքը։ Եվ այդ ժամանակ խոցելիությունը կնոջ համար կլինի գիտակցված և ձեռնտու: Հավանական է, որ նա իր համար արդարացում կգտնի, ասելով, որ այդ ամենը անում է հանուն ընտանիքի, քանի որ չգիտի, թե ինչպես վարվել, քանի որ իրենք երեխաներ ունեն և, ընդհանրապես, սիրում է նրան։ Միայն թե իրականում սա զոհն է ոչ թե հանուն սիրո և այլ տղամարդու նկատմամբ իշխանությունը կորցնելու չկամություն:

Զոհի շահավետության մեկ այլ օրինակ. տարեց մայրն իր համար ծանր հիվանդություն է հորինում և այն խաղում դերասանական վարպետությամբ։ Նպատակը, որպեսզի իր 45-ամյա որդին չամուսնանա, ինչը նրա համար կնշանակեր վերահսկողության, իշխանության կորուստ և, հնարավոր է, միայնություն։ Սա հատկապես հաճախ է պատահում, եթե կինն ապրում է բացառապես հանուն որդու, չունի ամուսին, նախասիրություններ կամ մտերիմ ընկերներ:

Զոհ լինելու երկրորդ պատճառը՝ պատասխանատվությունը փոխանցելը

Զոհ լինելու զգացումը թույլ է տալիս ձեզ ազատվել կատարվածի պատասխանատվությունից։ Շատ հարմար է զբաղեցնել այդ դիրքը և որոշել, որ կյանքի բոլոր անախորժությունները պայմանավորված են արտաքին հանգամանքներով կամ այլ մարդկանց արարքներով։ Սա հնարավորություն է տալիս խուսափել տհաճ ընտրությունից։

Սակայն եթե մենք պատասխանատվություն չենք կրում մեր կյանքի համար, ապա հայտնվում ենք մանկան վիճակում. չենք վստահում մեր շրջապատին և ամբողջ աշխարհին՝ ակնկալելով, որ «կգա բարի կախարդը» և կլուծի բոլոր խնդիրները։

Զոհ լինելու երրորդ պատճառը՝ ուշադրություն, ավելի շատ ուշադրություն

Տուժողը գրեթե միշտ ուշադրության կենտրոնում է. մեր մտածելակերպը ձևավորված է այնպես, որ բնազդաբար հոգ ենք տանում և ավելի շատ ուշադրություն դարձնում նրանց, ովքեր դժվարությունների մեջ են: Հետեւաբար, զոհ լինելը թույլ է տալիս ստանալ ուշադրության այն բաժինը, որն այնքան պակասում է առօրյա կյանքում:

Բայց կա նաև մեդալի մյուս կողմը՝ զոհի դերին վարժվելով, առաջանում է անզորության, թերարժեքության և օտարության զգացում։

Մեզնից գրեթե յուրաքանչյուրը շրջապատում ունի իր «հերոսը» կամ «հերոսուհին», ով իր կյանքն ու ողջ առողջությունը դրել է ընտանիքի և երեխաների զոհասեղանին։ Եվ այս անշնորհակալները հանկարծ համարձակվել են գնալ իրենց ճանապարհով և նույնիսկ (սարսափելի է) ընտանիքներ կազմել։ Մինչդեռ «հերոսուհին» այդ ընթացքում իր «երգն» է հնչեցնում․ «Ես այնքան ջանք թափեցի նրանց համար, ամուսնալուծությունից հետո չամուսնացա, ամեն ինչ ինձ վրա վերցրի, ամեն ինչից զրկեցի ինձ, իսկ նրանք...»։

Ինչպես խուսափել թակարդից և չհարմարվել զոհի դերին

Կան մի քանի երաշխավորություններ, որոնք կօգնեն ձեզ դուրս գալ մանկական դիրքից և դադարել զոհ լինել։

1) Պատասխանատվություն ստանձնեք ձեր կյանքի համար

Մի կենտրոնացեք անհաջողությունների և անախորժությունների վրա։ Փոխարենը վերլուծեք տեղի ունեցածը, եզրակացություն արեք և կենտրոնացեք, թե ինչ քայլեր պետք է ձեռնարկեք իրավիճակը փոխելու համար։

Մի վախեցեք պատասխանատվություն վերցնել ձեր որոշումների համար և դառնալ ձեր կյանքի ակտիվ մասնակիցը:

Հաճախ դա հնարավոր է միայն մասնագետի հետ թերապիայի միջոցով, քանի որ մտածողությունը և գիտակցությունը ձևավորվում են մանկության տարիներին: Այդ ժամանակ է, որ դրվում են ծնողների «Համբերատար եղիր», «Գլուխդ ցած պահիր, եղիր բոլորի նման», «Քո կարծիքը կարևոր չէ» և շատ այլ սցենարներ:

2) Զարգացնել հուզական ինտելեկտը

Զոհի դերից խուսափելու համար չափազանց կարևոր է սովորել հասկանալ և կառավարել սեփական զգացմունքները: Հետևաբար, հուզական ինտելեկտի հմտությունների զարգացումը, ինչպիսիք են ինքնագիտակցությունը, ինքնակարգավորումը և կարեկցանքը, կարող են օգնել ավելի լավ հասկանալ ոչ միայն ինքներդ ձեզ, այլև այլ մարդկանց: Զգացմունքային ինտելեկտի օգնությամբ դուք կսովորեք ավելի հանգիստ վերաբերվել իրավիճակներին, որոնց վրա չեք կարող ազդել կամ կառավարել։

Կարևոր է դիտարկել ձեր կարիքներն ու ցանկությունները, սովորել հարգել այլ մարդկանց սահմաններն ու ցանկությունները: Դուք կարող եք սկսել ամենապարզ վարժություններից՝ հույզերի օրագիր, կյանքի արժեքների և առաջնահերթությունների ցանկ: Ձեր զգացմունքներն ուսումնասիրելը և հիմնականները որոշելը հետաքրքիր զբաղմունք է, որը ձեզ կօգնի հաղթահարել դժվարությունները՝ առանց մանիպուլյացիայի և մանկական վերաբերմունքի:

3) Շփվեք այն մարդկանց հետ, ովքեր ձեզ աջակցում են

Փորձեք շրջապատել ձեզ մարդկանցով, ովքեր աջակցում և հավատում են ձեզ: Մտերիմների կարծիքն ու աջակցությունը կարող են օգնել փոխել ձեր վերաբերմունքը սեփական անձի հանդեպ և օգնել դադարել շատ իրավիճակներում զոհ զգալ:

Պարբերաբար շփվեք և մտքերով ու զգացմունքներով կիսվեք ձեր մտերիմ մարդկանց հետ՝ նրանց կարծիքը ստանալու համար: Բացի այդ, դրսից նայելը երբեմն թույլ է տալիս բոլորովին այլ կերպ տեսնել իրավիճակն ու հնարավորությունները այնտեղ, որտեղ, թվում է, դրանք չկան:

Եթե չեք կարող ինքնուրույն հաղթահարել, մի հապաղեք օգնություն փնտրել հոգեբանից կամ հոգեթերապևտից:

Եվ միշտ հիշեք. զոհ լինելը կարող է որոշակի օգուտներ բերել տվյալ պահին, բայց երկարաժամկետ հեռանկարում դա կարող է հանգեցնել բացասական հետևանքների ինչպես մեզ, այնպես էլ այլ մարդկանց հետ մեր հարաբերությունների համար:

Աղբյուր` LADYNEWS.am

Դիտվել է 4240 անգամ

Читать на русском

29.08.2025
Նույնիսկ արտաքուստ բավականին առնական, իրենց մասնագիտության մեջ հաջողակ, հոգատար և շփվող տղամարդիկ կարող են հոգեբանորեն կախված լինել իրենց մորից։

07.08.2025
«Քնա՞ծ ես» հաղորդագրությունը տղամարդուց, որը շաբաթներով անհետացել էր, ապա հանկարծակի վերադառնում է ձեր կյանք, վաղուց մեմ է դարձել։

10.07.2025
Բոլորս էլ ապրել ենք նախանձի զգացում։ Այն կարող է առաջանալ, երբ դուք նայում եք ձեր ընկերների արձակուրդի լուսանկարներին սոցիալական ցանցերում, կամ երբ գործընկերը ստանում է պաշտոնի բարձրացում, իսկ դուք՝ ոչ։

26.06.2025
Բոլոր մարդիկ, մանկուց սկսած, բառացիորեն ներծծվցած են բազմազան վախերով։ Եվ ժամանակի ընթացքում մարդը ինքը, չգիտակցելով դա, սկսում է վախենալ գրեթե յուրաքանչյուր որոշումից և ձեռնարկված քայլից։

05.06.2025
Վերջերս այն զույգերը, որտեղ տղամարդը ավելի երիտասարդ է, այլևս զարմանալի չեն։ Մասնագետները նշել են, թե ինչու կանայք կարող են սիրել ավելի երիտասարդ զուգընկերների։

15.05.2025
Հոգեբանները բացատրել են, թե ինչու նրանք, ում մենք որպես թույլ ենք ընկալում, իրականում այդպիսին չեն։