23.09.2023

Վերջին ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ժամանակակից աշխարհում յուրաքանչյուր երրորդ մարդ ապրում է զոհի համախտանիշով։

Կյանքը լի է անակնկալներով և բարդ իրավիճակներով, ուստի մեզանից յուրաքանչյուրը գոնե մեկ անգամ զգացել է, որ շրջապատն իրեն չի հասկանում: Այս զգացումը ցավոտ է և ավելացնում է սթրեսը, հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է մարդկանց, ում վստահում և մտերիմ ենք համարում: Նման իրավիճակներում ակամա սկսում ենք մեզ զոհ զգալ։

Հոգեբանները բացատրում են, թե ինչու կարող է շահավետ լինել զոհի կեցվածքը և ինչ անել դրա դեմ:

Թվում է, թե ոչ ոք գիտակցաբար չի ցանկանում զոհ լինել, բայց արդյոք դա ճիշտ է: Իրականում՝ ոչ: Կան մի շարք պատճառներ, թե ինչու շատերն անգիտակցաբար ստանձնում են այդ դերը:

Զոհ լինելու առաջին պատճառը՝ կարեկցանք և աջակցություն

Գրեթե բոլորին բնազդաբար դուր է գալիս, երբ ուրիշները կարեկցում են, աջակցում և խղճում: Նման պահերին ավելի հեշտ է լինում, հայտնվում է տհաճ իրավիճակներից գլուխ հանելու ուժ և սեփական կարևորության զգացում։ Աշխատում է կանոնը․ ով ավելի վատ է, նա էլ իշխանություն ունի։ Անգամ անգիտակցաբար։

Այդուհանդերձ, մարդիկ հաճախ չարաշահում են և փորձում զոհի դերը օգտագործել միանգամայն գիտակցաբար։ Օրինակ՝ կինը կարող է ամուսնուն մանիպուլյացիայի ենթարկել իր հիվանդությամբ կամ վատառողջությամբ, որպեսզի թույլ չտա նրան լքել ընտանիքը։ Եվ այդ ժամանակ խոցելիությունը կնոջ համար կլինի գիտակցված և ձեռնտու: Հավանական է, որ նա իր համար արդարացում կգտնի, ասելով, որ այդ ամենը անում է հանուն ընտանիքի, քանի որ չգիտի, թե ինչպես վարվել, քանի որ իրենք երեխաներ ունեն և, ընդհանրապես, սիրում է նրան։ Միայն թե իրականում սա զոհն է ոչ թե հանուն սիրո և այլ տղամարդու նկատմամբ իշխանությունը կորցնելու չկամություն:

Զոհի շահավետության մեկ այլ օրինակ. տարեց մայրն իր համար ծանր հիվանդություն է հորինում և այն խաղում դերասանական վարպետությամբ։ Նպատակը, որպեսզի իր 45-ամյա որդին չամուսնանա, ինչը նրա համար կնշանակեր վերահսկողության, իշխանության կորուստ և, հնարավոր է, միայնություն։ Սա հատկապես հաճախ է պատահում, եթե կինն ապրում է բացառապես հանուն որդու, չունի ամուսին, նախասիրություններ կամ մտերիմ ընկերներ:

Զոհ լինելու երկրորդ պատճառը՝ պատասխանատվությունը փոխանցելը

Զոհ լինելու զգացումը թույլ է տալիս ձեզ ազատվել կատարվածի պատասխանատվությունից։ Շատ հարմար է զբաղեցնել այդ դիրքը և որոշել, որ կյանքի բոլոր անախորժությունները պայմանավորված են արտաքին հանգամանքներով կամ այլ մարդկանց արարքներով։ Սա հնարավորություն է տալիս խուսափել տհաճ ընտրությունից։

Սակայն եթե մենք պատասխանատվություն չենք կրում մեր կյանքի համար, ապա հայտնվում ենք մանկան վիճակում. չենք վստահում մեր շրջապատին և ամբողջ աշխարհին՝ ակնկալելով, որ «կգա բարի կախարդը» և կլուծի բոլոր խնդիրները։

Զոհ լինելու երրորդ պատճառը՝ ուշադրություն, ավելի շատ ուշադրություն

Տուժողը գրեթե միշտ ուշադրության կենտրոնում է. մեր մտածելակերպը ձևավորված է այնպես, որ բնազդաբար հոգ ենք տանում և ավելի շատ ուշադրություն դարձնում նրանց, ովքեր դժվարությունների մեջ են: Հետեւաբար, զոհ լինելը թույլ է տալիս ստանալ ուշադրության այն բաժինը, որն այնքան պակասում է առօրյա կյանքում:

Բայց կա նաև մեդալի մյուս կողմը՝ զոհի դերին վարժվելով, առաջանում է անզորության, թերարժեքության և օտարության զգացում։

Մեզնից գրեթե յուրաքանչյուրը շրջապատում ունի իր «հերոսը» կամ «հերոսուհին», ով իր կյանքն ու ողջ առողջությունը դրել է ընտանիքի և երեխաների զոհասեղանին։ Եվ այս անշնորհակալները հանկարծ համարձակվել են գնալ իրենց ճանապարհով և նույնիսկ (սարսափելի է) ընտանիքներ կազմել։ Մինչդեռ «հերոսուհին» այդ ընթացքում իր «երգն» է հնչեցնում․ «Ես այնքան ջանք թափեցի նրանց համար, ամուսնալուծությունից հետո չամուսնացա, ամեն ինչ ինձ վրա վերցրի, ամեն ինչից զրկեցի ինձ, իսկ նրանք...»։

Ինչպես խուսափել թակարդից և չհարմարվել զոհի դերին

Կան մի քանի երաշխավորություններ, որոնք կօգնեն ձեզ դուրս գալ մանկական դիրքից և դադարել զոհ լինել։

1) Պատասխանատվություն ստանձնեք ձեր կյանքի համար

Մի կենտրոնացեք անհաջողությունների և անախորժությունների վրա։ Փոխարենը վերլուծեք տեղի ունեցածը, եզրակացություն արեք և կենտրոնացեք, թե ինչ քայլեր պետք է ձեռնարկեք իրավիճակը փոխելու համար։

Մի վախեցեք պատասխանատվություն վերցնել ձեր որոշումների համար և դառնալ ձեր կյանքի ակտիվ մասնակիցը:

Հաճախ դա հնարավոր է միայն մասնագետի հետ թերապիայի միջոցով, քանի որ մտածողությունը և գիտակցությունը ձևավորվում են մանկության տարիներին: Այդ ժամանակ է, որ դրվում են ծնողների «Համբերատար եղիր», «Գլուխդ ցած պահիր, եղիր բոլորի նման», «Քո կարծիքը կարևոր չէ» և շատ այլ սցենարներ:

2) Զարգացնել հուզական ինտելեկտը

Զոհի դերից խուսափելու համար չափազանց կարևոր է սովորել հասկանալ և կառավարել սեփական զգացմունքները: Հետևաբար, հուզական ինտելեկտի հմտությունների զարգացումը, ինչպիսիք են ինքնագիտակցությունը, ինքնակարգավորումը և կարեկցանքը, կարող են օգնել ավելի լավ հասկանալ ոչ միայն ինքներդ ձեզ, այլև այլ մարդկանց: Զգացմունքային ինտելեկտի օգնությամբ դուք կսովորեք ավելի հանգիստ վերաբերվել իրավիճակներին, որոնց վրա չեք կարող ազդել կամ կառավարել։

Կարևոր է դիտարկել ձեր կարիքներն ու ցանկությունները, սովորել հարգել այլ մարդկանց սահմաններն ու ցանկությունները: Դուք կարող եք սկսել ամենապարզ վարժություններից՝ հույզերի օրագիր, կյանքի արժեքների և առաջնահերթությունների ցանկ: Ձեր զգացմունքներն ուսումնասիրելը և հիմնականները որոշելը հետաքրքիր զբաղմունք է, որը ձեզ կօգնի հաղթահարել դժվարությունները՝ առանց մանիպուլյացիայի և մանկական վերաբերմունքի:

3) Շփվեք այն մարդկանց հետ, ովքեր ձեզ աջակցում են

Փորձեք շրջապատել ձեզ մարդկանցով, ովքեր աջակցում և հավատում են ձեզ: Մտերիմների կարծիքն ու աջակցությունը կարող են օգնել փոխել ձեր վերաբերմունքը սեփական անձի հանդեպ և օգնել դադարել շատ իրավիճակներում զոհ զգալ:

Պարբերաբար շփվեք և մտքերով ու զգացմունքներով կիսվեք ձեր մտերիմ մարդկանց հետ՝ նրանց կարծիքը ստանալու համար: Բացի այդ, դրսից նայելը երբեմն թույլ է տալիս բոլորովին այլ կերպ տեսնել իրավիճակն ու հնարավորությունները այնտեղ, որտեղ, թվում է, դրանք չկան:

Եթե չեք կարող ինքնուրույն հաղթահարել, մի հապաղեք օգնություն փնտրել հոգեբանից կամ հոգեթերապևտից:

Եվ միշտ հիշեք. զոհ լինելը կարող է որոշակի օգուտներ բերել տվյալ պահին, բայց երկարաժամկետ հեռանկարում դա կարող է հանգեցնել բացասական հետևանքների ինչպես մեզ, այնպես էլ այլ մարդկանց հետ մեր հարաբերությունների համար:

Աղբյուր` LADYNEWS.am

Դիտվել է 4527 անգամ

Читать на русском

31.10.2025
Նույնիսկ լիակատար ցինիկները, մոլի կարիերիստները և պրագմատիկ անհատները, որոնք խուսափում են սենտիմենտալությունից, ձգտում են մտերմության: Ինչպե՞ս կարող եք սեր ներգրավել ձեր կյանք:

09.10.2025
Նրանք պարզապես չգիտեն, թե ինչպես անտարբեր լինել. նրանց գայթակղվածությունն անհնար է չնկատել։

07.10.2025
Հոգեբանները բացատրել են, թե ինչու «չափազանց կատարյալ» զուգընկերները կարող են նյարդայնացնող լինել։ Նրանց կարծիքով, չափազանց կատարելությունn առաջացնում է ռեակտիվ դիմադրություն, ձանձրույթ և ճնշման զգացում։

23.09.2025
Եվ հետո եկավ արքայազնը, համբուրեց նրան, փրկեց բոլոր վտանգներից, և նրանք երկար տարիներ ապրեցին երջանիկ... Գիտե՞ք, թե սա որ հեքիաթից է։

29.08.2025
Նույնիսկ արտաքուստ բավականին առնական, իրենց մասնագիտության մեջ հաջողակ, հոգատար և շփվող տղամարդիկ կարող են հոգեբանորեն կախված լինել իրենց մորից։

07.08.2025
«Քնա՞ծ ես» հաղորդագրությունը տղամարդուց, որը շաբաթներով անհետացել էր, ապա հանկարծակի վերադառնում է ձեր կյանք, վաղուց մեմ է դարձել։